Moluks Erfgoed

Uitgelicht

17 juni eindpresentatie en feest!

Hierbij nodigen wij iedereen van harte uit voor de presentatie van het eindrapport en de feestelijke afsluiting van het project Wyldemerck! Dit gaat plaatsvinden op zaterdag 17 juni 2023 van 13.00u-16.15u in het Sophiahof aan de Sophialaan 10 te Den Haag. De inloop start om 12:30 uur.

Oud-bewoners van het Moluks islamitische woonoord Wyldemerck hebben vorig jaar opgravingen en onderzoek gedaan naar het verleden van Wyldemerck. Directe aanleiding hiervoor was de wens van de eigenaar Staatsbosbeheer om meer te doen met de unieke geschiedenis van het terrein. De betrokkenheid van oud-bewoners vinden zij heel belangrijk. Onder begeleiding van Samenwerkingsverband Moluks Erfgoed en met het Moluks Historisch Museum als gastheer is het project tot stand gekomen. Na ruim een jaar onderzoek wordt het eindrapport nu gepresenteerd en onder andere aangeboden aan Staatsbosbeheer. Na het formele deel vieren we informeel feest met zang, dans en theater, aangeboden door kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen van de oorspronkelijke bewoners van het Kamp Wyldemerck.

Voor het formele deel zijn beperkt plaatsen beschikbaar in de zaal, het evenement is ook te volgen op schermen buiten de zaal. Daarna is er een gevarieerd programma met verschillende optredens. Het wordt een bijzondere dag waarvoor we u van harte willen uitnodigen.

Wilt u ons laten weten in verband met de catering en zitplaatsen of u komt en met hoeveel mensen? Dit kunt u tot 10 juni door te mailen naar wyldemerck@gmail.com
Bij aanmelding kunt u gratis het museum betreden, anders wordt er een gereduceerde toegangsprijs geheven.

We kijken er naar uit om u op 17 juni te kunnen begroeten.
Met hartelijke groet,
De deelnemers van Project Wyldemerck

Gegevens

Datum: zaterdag 17 juni 2023
Programma van 13.00u-16.15u in het Sophiahof, Sophialaan 10 te Den Haag.
Deur open vanaf 12:30 u

Wegens beperkte parkeergelegenheid bij het Museum, adviseren we u met het openbaar vervoer te komen. Tram 1 vanaf Holland Spoor en bus 22 of 24 vanaf Den Haag Centraal, halte Mauritskade.

TV opnames in Wyldemerck

Het winnen van de Grote Archeologie Prijs leidt to meer bekendheid van kamp Wylemerck en daardoor ook meer verzoeken om presentaties te geven over het project. Men wordt zich er van bewust dat er in Nederland ook een groep islamitische Molukkers is, die hier zelf moesten zorgen voor het uitvoeren van hun geloof. Tijdens de Ramadan verdient dit verhaal natuurlijk nog meer aandacht omdat het laat zien dat er in Nederland al langer groepen moslims wonen met een diverse achtergrond. Daarom waren er op 8 april opnames in Wyldemerck voor het programma “Ramadan in Nederland” dat op 19 april om half 7 op NPO2 wordt uitgezonden.

Opnames bij de ingang van kamp Wyldemerck voor het tv programma Ramadan in Nederland.

Meer lezen over

Goede Ramadan!

Beste deelnemers en partners,

Ook vanuit het archeologieproject Wyldemerck willen we iedereen een goede Ramadan toewensen!

Ook fijn te weten: achter de schermen zijn inmiddels meerdere projectgroepen van deelnemers zelfstandig aan de slag om de feestelijke presentatie van 17 juni in Moluks Historisch Museum en het advies vorm te geven. Het gaat de goede kant op, dus schrijf die datum vast in je agenda.

Later meer daarover, maar nu eerst de maand van inkeer en vasten.

Met hartelijke groet

jobbe en marjolijn

De ervaringsgeschiedenis van Wyldemerck.

We zijn nu een half jaar verder en het project Wyldemerck wordt steeds meer zelf gedragen door de oud-bewoners. Op 26 november jl. organiseerden zij zelf een dag om de geschiedenis via verhalen vast te leggen. Idja en Aboe Marasabessy, Djannah Ollong en Shima Pattisuhasiwa namen het initiatief en regelden alles. Met de hulp van vrijwilligers werd de dag in Waalwijk een succes.

De oud-bewoners en deelnemers van Wyldemerck komen binnen in Waalwijk.

Makan dulu

Zeventig mensen hadden zich aangemeld voor de de dag. Velen hadden wat lekkers meegenomen voor bij de koffie en thee. Om half twee opende Djannah de middag met een korte inleiding. Zij vroeg aan Abdullah Lessey of hij een kort gebed wilde uitspreken voor het programma begon. Daarna presenteerde Jobbe en marjolijn kort het project en de resultaten.

Vervolgens begon het belangrijkste deel van de middag: het vertellen van de verhalen. Aboe leidde het gesprek. Het geloof was een belangrijk thema, want de Islam was de reden geweest om naar Wyldmerck te komen. Toen het kamp in 1954 beschikbaar kwam, trokken islamitische Molukkers uit andere woonoorden naar Friesland. De deelnemers die zich de verhuizing naar Wylemerck konden herinneren, waren nog jong. Een werd zelfs uit de kleuterklas gehaald om met de vrachtwagen naar Wyldemerck af te reizen. Tot onze verbazing gebeurde de verhuizingen van de mensen niet met bussen, maar soms gewoon in een open vrachtwagen op losse stoeltjes. Vrouwen en kleine kinderen mochten voorin zitten. “Gelukkig regende het die dag niet”, zei iemand.

Er wordt druk verteld en geluitserd naar alle herinneringen die boven komen. — Er wordt druk verteld en geluisterd naar alle herinneringen.

Eenmaal aangekomen in Wyldemerck was er nog geen moskee en werd er gebeden in de kantine. Sommigen herinnerden zich nog de eerste spade die de grond in ging voor de moskee. Anderen juist de eerste steenlegging door de ambassadeur van Pakistan. De reden dat deze ambassadeur kwam voor de opening lag in het feit dat de enige andere moskee in Nederland op dat moment de Pakistaanse moskee in Den Haag was. De deelnemers vertelden over hoe de moskee er uit zag en door deze verhalen konden we de herkomst vaststellen van stukken van tegeltjes die vonden bij de opgraving in september.

De kinderen kregen elke dag na school nog een uur Koran-lessen. Sommigen vonden dat saai, maar anderen vonden het leuk. “Ik probeerde wel eens te spijbelen”, vertelde iemand, “maar als pa daar achter kwam dan kreeg ik er van langs!” De lessen werden gegeven in de barakken door mannen uit het kamp. De feestdagen waren natuurlijk beter in het geheugen blijven zitten, ook omdat er dan koekjes en geld uitgedeeld werden als kinderen langs de deuren gingen. “Maar als we wisten dat je ergens alleen koekjes kreeg, dan gingen we daar niet heen”, zei een van de kinderen van toen. Daar werd hard om gelachen. En zo passeerden allerlei verhalen de revue. De tijd vloog voorbij.

Makan susdahnya

Papeda, er werd ons aangeraden het met de lepel te eten in plaats van te slurpen als we enigszins schone kleren wilde houden. — Papeda. Er werd ons (marjolijn en Jobbe) aangeraden het met de lepel te eten in plaats van te slurpen als we enigszins schone kleren wilde houden. Sommige deelnemers noemden ons ‘dapper’! “Wat is het precies?” vroeg Jobbe. “Behangplak”, riep iemand en omdat het gemaakt is van aardappel- of sagomeel is dat nog waar ook. Toch is het ook een traditioneel recept waar Molukkers trots op zijn. “Maar je moet het wel met saus eten anders is er niks aan!” werd er bij verteld.

Ondertussen hadden anderen eten gekookt in de grote keuken. We konden kiezen uit papeda met makreel of gado gado met kip. Wij konden deze gelegenheid natuurlijk niet voorbij laten gaan om papeda te eten. marjolijn vond het erg lekker en Jobbe wil er nog even over nadenken.

Iedereen genoot van het eten, dat mogelijk werd gemaakt door sponsoring van de Stichting 50 jaar Molukkers in Waalwijk, die we daarvoor hartelijk willen danken. Het was een heerlijke afsluiting van een emotionele en belangrijke middag.

Verslag van 5 november

Zaterdag 5 november hebben we weer een geslaagde sessie gehad en uitgebreid – met taart van het museum- gevierd dat we de prijs gewonnen hebben. Je zou bijna denken dat we al klaar zijn….maar we zijn er zeker nog niet! We hebben nog een heel verslag en/of presentatie te maken voor Staatsbosbeheer. En dan is er nog de volgende bijeenkomst

En we hebben al uitgebreid gesproken over die volgende bijeenkomst van 26 november. Daarin gaan we in Waalwijk afspreken, zodat het project ook een keer jullie kant op komt. We gaan dan ook verhalen verzamelen en jullie hebben als deelnemers zelf besloten de bijeenkomst te gaan organiseren. Meer informatie komt dus spoedig van de organisatoren. Djannah, Idja en Aboe zijn daar al mee bezig.

Het hebben zaterdag het thema afgestemd voor die dag. Dat is: we zijn op zoek naar de verhalen van Wyldemerck, omdat het als enige islamitische woonoord een bijzondere plek is. Kom dus allemaal je verhaal vertellen.

“We zijn op zoek naar de verhalen van Wyldemerck, omdat het als enige islamitische woonoord een bijzondere plek is. Kom dus allemaal 26 november je verhaal vertellen in Waalwijk.”

Verder hebben we een takenlijst gemaakt en al afgestemd wie wat doet. Dat is belangrijk, want de 26e is al over 20 dagen! We wilden die punten eerst hier neer zetten, maar dan maaien we het gras voor de voeten weg van de organisatoren. 😉 Wordt vervolgd per mail…door jullie zelf.

We kregen als afsluiter ook nog een rondleiding door het museum van Huib Akihary door de prachtige nieuwe expositie. Zie foto.

Persbericht: Project Wyldemerck wint de Grote Archeologieprijs

Persbericht Samenwerkingsverband Moluks Erfgoed 23-10-2022

Op 20 oktober heeft het project ‘Wyldemerck, samen zoeken naar barakken in de bossen’ de Grote Archeologieprijs gewonnen. Deze prijs wordt tweejaarlijks uitgereikt door de Stichting Archeologie en Publiek (SAP) aan initiatieven die de toegankelijkheid van archeologie voor een breed publiek bevorderen. De winnaar werd na een publieksstemming verkozen uit een shortlist van 12 inzendingen.

Het project Wyldemerck betreft archeologisch onderzoek naar een kamp nabij het Friese Balk waar tussen 1954 en 1969 een islamitische Molukse gemeenschap was ondergebracht. Het woonoord was na verlating ontmanteld en door bos overwoekerd, maar de resten van barakken, een moskee en minaret waren nog terug te vinden. Het onderzoek, waaronder een deel bestond uit opgraving, vond plaats op verzoek van terreineigenaar Staatsbosbeheer en werd grotendeels uitgevoerd door oud-bewoners en hun nazaten, omwonenden, enige archeologen en het Moluks Historisch Museum.

De prijs werd in ontvangst genomen door een delegatie van de Molukkers, archeologen en een Staatsbosbeheer. Zij onderstreepten de grote betekenis van de de prijs voor de Molukse gemeenschap. De jury wees op het groeiende belang van het toegankelijk maken van archeologie voor de hele samenleving. Voor de organisatoren was ‘publieksbereik’ echter niet voldoende. Hun vertrekpunt was wat mensen zelf belangrijk vinden. “Voor je echt iets kan doen moet je eerst met de mensen in gesprek gaan en een relatie op te bouwen”, zeggen marjolijn kok en Jobbe Wijnen daarover. “Daarna bleek het vrij eenvoudig oud-bewoners te interesseren voor archeologie. Het project inbedden in de monumentenzorg was eigenlijk ingewikkelder.”Bij de prijs hoort een artikel in het blad Archeologie Magazine (voorjaar 2023). Het project Wyldemerck loopt nog door tot volgend voorjaar. Naar aanleiding van de verhalen en de analyse van de archeologische resten wil Staatsbosbeheer in gesprek over hoe het terrein Wyldemerck kan worden heringericht.

Wyldemerck heeft de Grote Archeologie Prijs Gewonnen.

Met trots kunnen we vertellen dat het project Wyldemerck de Grote Archeologieprijs heeft gewonnen. De prijs wordt uitgereikt door Stichting Archeologie en Publiek. Het project had ongeveer 1750 stemmen behaald en heeft daarmee de andere drie genomineerden verslagen. We danken iedereen die op ons gestemd heeft. Alle deelnemers hebben vrienden en kennissen overgehaald om te stemmen, en daarnaast hebben Staatsbosbeheer en ook het Moluks Historisch Museum hier een grote bijdrage aan geleverd. We willen vooral Huib Akihary bedanken, want we denken dat hij echt heel veel mensen heeft gevraagd .

Campagne voor stemmen op project Wyldemerck bij het Moluks Historisch Museum tijdens de museumnacht in Den Haag. (Foto Huib Akihary) — Campagne voor stemmen op het project Wyldemerck bij het Moluks Historisch Museum tijdens de museumnacht in Den Haag. (Foto Huib Akihary)

Het was een lange middag met eerst lezingen over toegankelijkheid in de archeologie. Wij zaten natuurlijk allemaal vol spanning te wachten tot het moment dat we – helemaal aan het eind van de middag – een korte presentatie mochten geven. Wij gaven de aftrap en lieten een video van het afgelopen opgravingsweekend (zie hieronder). Daarna vertelde Shima, Aboe en Wijlfries over hun ervaring in het project.

De video voor de SAP prijsuitreiking.

Aboe Marasabessy vraagt in het dankwoord om aan de eerste generatie van Moluks woonoord Wyldemerck te denken die zoveel doorstaan hebben. (Foto Aziz Saeboe) — Aboe Marasabessy vraagt in het dankwoord om aan de eerste generatie te denken die zoveel doorstaan hebben. (Foto Aziz Saeboe)

Na ons gaven de andere projecten hun presentatie. Vervolgens werd na het voorlezen van het korte juryrapport, het winnende project onthuld en meteen werd er door ons luid gejuicht. We hadden er op gehoopt maar het niet verwacht omdat de andere project ook goed waren. Er werd hier en daar een traantje weggepinkt. Een van de andere genomineerde verwoordde het mooi, hij zei: Wij hebben een leuk project wat belangrijk is voor Ermelo, maar jullie hebben een project wat urgent is voor iedereen.

Wijlfries Saeboe houdt het beeldje van de Grote Archeologie Prijs omhoog, terwijl Shima Pattisuhasiwa de oorkonde bekijkt. (Foto Jobbe Wijnen)

De prijs bestaat uit bloemen, snoep, een beeldje, een oorkonde en er wordt een artikel geschreven in het Archeologie Magazine. Dit laatste zorgt ervoor dat het project meer bekendheid krijgt binnen de Nederlandse archeologie en het Molukse erfgoed echt op de kaart staat. Zoals Aboe zei: “Het gaat om erkenning”.

Henk-Jan van der Veen, boswachter publiek van Staatsbosbeheer Zuidwest Friesland was aanwezig namens zijn organisatie. Toen Staatsbosbeheer het project initieerde hadden ze niet gedacht dat het zoveel impact zou hebben. Dat hebben we toch even met zijn allen voor elkaar gekregen.

Video: Zoeken naar je roots

Op 24 en 25 september 2022 hadden we ons veldwerk in Wyldemerck. Voor de SAP Grote Archeologieprijs maakten we de video om het project te presenteren.

We zijn genomineerd voor deze prijs en de uitreiking in Amersfoort (vandaag vanaf 15.40) is digitaal te volgen door aan te melden via deze link. (Let op de video hieronder is dus niet de prijsuitreiking zelf. )

Na het opgraven komen de vondsten.

Zaterdag 15 oktober kwamen de deelnemers van het project Wyldemerck weer samen in het Sophiahof. Iedereen zat natuurlijk vol verhalen van het geslaagde opgravingsweekend in Kamp Wyldemerck. Naast verhalen en herinneringen had het onderzoek ook geleid tot een kleine hoveelheid vondsten.

Twee knikkers gevonden naast de kantine/school in woonoord Wyldemerck. — Twee knikkers gevonden naast de kantine/school in kamp Wyldemerck.

Vondsten analyseren

Opgraven is natuurlijk niet het einde van het proces, nu begint het eigenlijk pas. We gaan alle vondsten analyseren en dat kan op verschillende manieren. We begonnen met de klassieke wetenschappelijke methode. Dat is een beschrijvende manier van vondsten verwerken, waarbij je vooral kijkt naar de feitelijke informatie over de vondst. Alle deelnemers kregen formulieren waarop ze de gegevens konden invullen. Naast de vondstlocatie, gaat het dan vooral om de afmeting van de dingen; waar het van gemaakt is zoals baksteen, glas, keramiek, of plastic; en of je speciefieke kenmerken kunt zien zoals kleur, tekst of een patroon. Iedereen was al snel druk bezig.

De vondsten uit het Molukse woonoord Wyldemerck worden beschreven op de formulieren in het Sophiahof te Den Haag(foto: Aboe Marasabessy) — De vondsten worden beschreven op de formulieren in het Sophiahof (foto: Aboe Marasabessy)

Door de wetenschappelijke beschrijving kijk je heel gedetailleerd naar een object en vallen je dingen op die je normaal niet zo snel ziet. Het belang van het onderzoek naar kamp Wyldemerck ligt natuurlijk niet in de vondsten op zich, maar in de verhalen die zij te weeg brengen. Het volgende deel van de middag gingen we dit aspect uitwerken. We deden dit aan de hand van een oefening in automatic writing. Dat wil zeggen dat je schrijft zonder wat er in je op komt zonder te letten op spelling en gramatica. Elke deelnemer pakt een vondt die hen aanspreekt en krijgt tien minuten de tijd om zoveel mogelijk associaties die het voorwerp oproept op te schrijven. Al snel was het muisstil in de zaal op het geluid van pennen op papier na. Toen de 10 minuten op waren had iedereen iets opgeschreven. De teksten zijn dan heel persoonlijk en niet voor iedereen goed leesbaar. Daarom kregen de deelnemers huiswerk mee. Voor de volgende keer gaat iedereen zijn tekst uitwerken tot een verhaal. Dit verhaal gaan we dan meenemen in de rapportage en eindpresentatie.

De vondsten uit het Molukse woonoord Wyldemerck met daaronder de beschrijving ingevuld door de deelnemers. — De vondsten met daaronder de beschrijving ingevuld door de deelnemers.

De middag vloog voorbij, maar we hebben dan ook veel bereikt. De vondsten zijn nu goed beschreven zodat die in het eindverslag kunnen opgenomen worden. En de deelnemers hebben een begin gemaakt met het opschrijven van hun herinneringen. Bij de afsluiting werd duidelijk dat we die verhalen nog veel meer willen vastleggen en ook die van de oudere generatie. Het project Wyldemerck blijft zich zo ontwikkelen.

Het opmeten en beschrijven van de vondsten uit het Molukse woonoord Wyldemerck (Foto Aboe Marasabessy) — Het opmeten en beschrijven van de vondsten uit Wyldemerck (Foto Aboe Marasabessy)

Laat je horen: Moluks erfgoed kan winnen met jouw stem!

Laat je horen: Moluks erfgoed kan winnen met jouw stem!

We hebben geweldig nieuws! Ons project “Wyldemerck: samen zoeken naar barakken in de bossen” is genomineerd voor de Grote Archeologie Prijs. Het project kan winnen als we ons nu laten horen. Daarmee zetten we moluks erfgoed voor alle Molukkers sterk op de kaart in de monumentenzorg.

Doe mee, ga naar deze site en stem nu, het kost maar 5 seconden. http://www.publieksarcheologie.nl/gap/

Alvast bedankt! En stuur deze link door naar minstens twee mensen, tantes en ooms, kinderen en kleinkinderen, om de kans dat we winnen nog groter te maken. Stemmen kan tot 18 oktober.