Rijckholt in de Zuid-Limburgse heuvels.

Inleiding

Als student archeologie was ik al eens in Rijckholt geweest. Tijdens de Nederland excursie, waarbij we in een week de belangrijkste vindplaatsen bezochten, konden de vuursteenmijnen uit de prehistorie niet ontbreken. Dat ik ruim 25 jaar later terug zou keren naar Rijckholt voor onderzoek naar hedendaagse archeologie had ik toen niet kunnen bedenken. Van de Molukse woonoorden had ik nog niet gehoord en hedendaagse archeologie bestond niet in Nederland als onderzoeksgebied. In de zomer van 2019 had Servaas Maturbongs ons via deze website al gewezen op woonoorden in kloosters en de aanwezigheid van een herdenkingsplaat in Rijckholt. Na het parkeren van onze auto was meteen duidelijk dat we op de juiste plek waren. In de achteruitkijkspiegel zag ik de herdenkingsplaat al zitten.

Het klooster

(historische informatie uit Grueles jg 25 nr 4)

Het klooster is nu een kerk en een Bed en Breakfast waar wij de nacht zouden doorbrengen. William, de eigenaar van de B&B en het nabijgelegen cafe Riekelt, wist ons te vertellen dat het deel waar de Molukse gezinnen gewoond hadden is afgebroken. Het was nadat de Molukse bewoners waren vertrokken helemaal verwaarloosd en de begroeiing kwam door het dak. De kamer waarin wij verbleven leek waarschijnlijk wel op de kamers die toen in gebruik waren wat betreft sfeer van dikke muren met twee ramen en een deur die uitkomt op een lange gang die over de binnenplaats uitkijkt. Wij vonden het er erg koud, terwijl de verwarming aanstond. William vertelde dat ze de verwarming niet te hoog zetten omdat gasten daarover geklaagd hadden. Zo zie je maar weer, nooit is iedereen tevreden. De paters waren in ieder geval blij met de komst van de Molukse bewoners omdat dit betekende dat de voorzieningen onderhouden konden worden. Sinds het vertrek van de Franse Dominicanen in 1932 waren er slechts vier paters overgebleven en werd het klooster deels verhuurd om in het onderhoud te voorzien, zoals aan scheepskinderen en Nederlandse KNIL-militairen en hun gezinnen.

Op 11 November 1952 arriveerde 35 gezinnen (136 personen) die verspreid over 56 kamers woonden. Sommige gezinnen kwamen uit kamp Beugelen bij Staphorst. Het lijkt alsof er een goede sfeer hing in het woonoord. Waarbij de grotere kinderen naar scholen in de omliggende plaatsen gingen, de vrouwen verschillende cursussen deden en de mannen veelal werkte bij Sphinx of de Zinkwit. Anders dan in andere woonoorden lijken de meeste mannen snel werk te hebben gevonden. In de jaren werden er 98 kinderen geboren meestal met de hulp van vroedvrouw Christina Titihalawa nu en dan bijgestaan door de lokale dokters. Gelukkig wordt er weinig kindersterfte in het woonoord vermeld. Een trieste uitzondering is Bernardus Maturbongs, die op 10-jarige leeftijd in 1960 verdronk in de Maas. Zijn verzorgde graf ligt voor altijd tegen de muur van het klooster.

Er was een centrale keuken in de achtertuin waar in het begin nog Nederlandse maaltijden werden gekookt. Later gingen de vrouwen zelf koken in deze keuken en had men in de eigen kamer een petroleumstel voor thee en (baby)pap. De vrouwen gingen op vrijdag vaak zelf met de bus naar de markt in Maastricht voor verse groente, fruit en vis, vooral makreel. Die voorkeur voor makreel kan ik me ook nog uit verhalen over andere woonoorden herinneren. De lokale bevolking die in het klooster langskwam konden dat andere eten en de gastvrijheid wel waarderen. En volgens mij werden bezorgingen dan ook het liefst rond etenstijd gedaan.

Conclusie

Volgens het tijdschrift Diakonia worden er in 1966 in Sittard 33 woningen gebouwd voor de laatste gezinnen die nog in het klooster wonen. De woningen bevatten een grote woonkamer met zit- en eethoek, een keuken plus wasruimte met lavet, verder vier slaapkamers en een vliering. De woningen worden opgetrokken in baksteen. Er wordt ook een kerk gebouwd die plaats zal bieden aan 72 personen, met een toren van gewapend beton. Op de begane grond van het hiernaast geprojecteerde jeugdcentrum komen een consistoriekamer, een kamer voor de dominee, een garderobe en sanitaire voorzieningen; op de verdieping komt het jeugdlokaal. In Rijckholt was er een goede verstandhouding met de lokale bevolking, waarbij contacten stand hielden ook na verhuizingen. En volgens William kwamen nog regelmatig oud-bewoners terug om een kijkje te nemen op de plaats waar ze gewoond hadden. Het is dan ook een mooie locatie die sowieso het bezoeken waard is.