Klein Baal te Haalderen.

Niet vaak rij ik naar het eind van een snelweg. In mijn gedachten zijn snelwegen eindeloos maar bij Bemmel stopt de snelweg. Via kleine landweggetjes kom je bij een grote S-bocht nabij Haalderen. Hier lag kamp Klein Baal, nu een braakliggend terrein waar lange tijd kassen hadden gestaan. Klein Baal doet zijn eer aan en is een klein kamp dat in 1952 in gebruik wordt genomen. Veel info in deze blog komt uit een door Joop Verburg geschreven artikel in het Kringblad jaargang 13 nr. 1 van de Historische Kring Bemmel. Oorspronkelijk was het een DUW-kamp voor de wederopbouw van na de oorlog. De vloeren waren van beton en de opbouw kwam in onderdelen uit Zwitserland. De houten muren waren dubbelwandig met isolatiemateriaal, maar de daken waren niet geïsoleerd.

Bij de ingang van het kamp was de beheerderswoning met daarachter de centrale keuken en een kolenhok. De twee kleinere gebouwtjes daarachter zijn de wasruimtes waar douches in zaten. In de rechterbarakken woonden 2 gezinnen per gebouw. in de linkerbarakken een gezin en alleenstaanden. De woningen hadden een keukentje, toilet woonkamer en twee slaapkamers. Het lijkt erop dat men dus iets meer eigen ruimte had. De temperatuur binnen was echter moeilijk te regelen vanwege het dunne houten dak. Helemaal achter in het kamp was de kantine die ook dienst deed als kerk.

Een deel van de bewoners had eerst in andere kampen gezeten en waren vanwege drukte overgeplaatst naar Klein Baal. Er was ook een groep die pas laat naar Nederland waren gekomen. Zij hadden met Westerling gevochten en hadden als straf eerst in strafkamp Onrust bij Jakarta gezeten en daarna in Nieuw-Guinea voordat zij met een vliegtuig naar Nederland werden overgeplaatst.

Veel van de mannen in het kamp werkte bij de Nederlandse Staalindustrie. Het was zwaar werk in ploegendienst waarbij het niet eenvoudig was om overdag te slapen in de barakken met kinderen en dunne tussenwandjes. Als in 1956 de zelfzorgmaatregel wordt aangekondigd gaan 60 tot 70 mannen uit het kamp staken. Dit nieuws haalt vele regionale en landelijke kranten na twee dagen keren zij weer terug aan naar het werk. De hoeveelheid mannen die staakte laat zien dat waarschijnlijk de meeste mannen op dat moment al buiten het kamp werkten.

Haalderen is een katholiek dorp en in het kamp was maar één katholiek gezin. Dit gezin ging in het dorp naar de kerk en school. De andere bewoners waren protestant en de kinderen werden per bus naar school gebracht in Bemmel.

Grada Hendriks verteld in het Kringblad dat zij als jong meisje van 14 regelmatig in het kamp kwam en daar de 13 jaar oudere Pieter Wattilete ontmoette. Zij was toen nog jong maar door de jaren bleven ze elkaar zien en toen in 1963 woningen voor de Molukse bewoners kwamen in Bemmel, trouwden zij. Grada was niet de enige Nederlandse vrouw die met een Molukse man trouwde. Ook Mientje Indenbosch ontmoette in Nijmegen op een muziekavond de muzikant Julianus Molle. Deze relatie had wat meer voeten in de aarde omdat Mientje katholiek was en Julianus protestants. De ouders van Mientje waren dan ook niet blij, maar zij zette door en trouwden in het kamp, waar zij ook gingen wonen.

In drie straten in Bemmel werden huizen voor de bewoners uit Klein Baal gebouwd. De meeste bewoners verhuisden hierna en in 1964 is het kamp gesloten. Op het moment van ons bezoek was Klein Baal een braak liggend terrein, waar net de sloopwerkzaamheden, van de kassen die daar enkele jaren hadden gestaan, afgerond waren. Zo te zien was er grondig opgeruimd en het leek dan ook niet dat er nog enige sporen van het oude kamp zichtbaar waren. Het kamp is verdwenen, maar de oud-bewoners zijn niet ver weg.