Kamp Ybenheer: een weerbarstig park

Inleiding

Zo rustiek als kamp Oranje is, zo weerbarstig is kamp Ybenheer.  Ze liggen gebroederlijk naast elkaar met een weiland er tussen maar het zijn twee verschillende karakters. Dit begint al bij de ingang. Kamp Ybenheer. Bij Ybenheer staat een monument dat herinnert aan de Joodse bewoners en hun uiteindelijke wegvoering naar Westerbork. Dit type monument komen we bij meerdere kampen tegen, maar hier zijn uitzonderlijk genoeg ook de Molukse bewoners genoemd. Dit ligt vermoedelijk aan de betrokkenheid van de lokale gemeenschap, die alle aspecten van het kamp inzichtelijk probeert te maken.

De nog overgebleven sporen

Anders dan in kamp Oranje zijn er in kamp Ybenheer nog veel resten te vinden. De woonbarakken zijn bijna geheel verdwenen, maar door het hele kamp zijn resten bouwpuin te zien. Van de originele structuur van het kamp is weinig terug te vinden door de begroeiing. Zelfs de appèlplaats is niet meer dan een paadje in het bos.

Het enige herkenbare, de vlaggenmast, blijkt ook nog eens niet origineel te zijn, maar geleend uit kamp Oranje. Er waren echter wel allerlei gebouwen in kamp Ybenheer die dusdanig stevig gebouwd waren dat bij de sloop van het kamp verschillende resten van gebouwen en structuren zijn achtergebleven. Daarnaast ligt er overal bouwpuin.

Naast de appèlplaats ligt de vloer van het waterzuiveringsgebouw met een deel van de leidingen en buizen nog aanwezig. Dit was het eerste gebouw dat in het kamp gebouwd was, omdat goed drinkwater nodig was om de kampbewoners gezond te houden en er in die tijd nog geen waterleiding was. Toen de waterleiding. in 1960 kwam werd een waterberging gemaakt om de druk te regelen, deze ligt verscholen onder een kunstmatige heuvel. Verderop staat nog een grote wasbak die in het kamp voor de beheerders woning stond.

Tijdens de Molukse bewoning is het kamp flink uitgebreid. Sommige delen zoals de woonbarakken in het noordoostelijke deel zijn geheel verdwenen onder een fietspad dat dwars door het kamp gaat en achter het dijkje opgaat. Aan de zuidelijke rand van het kamp ligt nog de drempel van het kantinegebouw. De tegels zijn eraf gehaald, maar de verdere sloop is opgegeven. Aan de overkant van het pad ligt een dikke betonnen rand van een andere barak, waarschijnlijk het schooltje dat ook te weerbarstig was om geheel weg te halen. Dat de kinderen in het kamp naast een schooltje ook tijd hadden om te spelen blijkt uit een ander overblijfsel, de zandbak.

De vierkante depressie van de zandbak is nog goed te zien. De vorm is behouden zelfs waar de betonnen rand verdwenen is. Zoals de Molukse kinderen hier ooit speelde zo is het nu een speelparadijs voor kinderen die allemaal spannende ontdekkingen kunnen doen en kunnen fantaseren over wat er ooit was.

Conclusie

Ybenheer is een kamp dat nog redelijk veel sporen heeft en deze worden gelukkig in ere gehouden door de lokale gemeenschap en de eigenaar Natuurmonumenten. De geschiedenis maakt dit parkje tot een interessante plek. Het bezoek is als een speurtocht waar je steeds probeert de resten van het woonoord terug te vinden, geholpen door de informatieborden. Jammer genoeg was het boek over de kampen Oranje en Ybenheer direct uitverkocht. De schrijver Kees Timmerman heeft ons echter laten weten dat het boekje in te zien is in de bibliotheek van het Sophiahof te Den Haag. Extra reden dus om het Moluks Historisch Museum aldaar te bezoeken. De heer Timmermans hoopt dat er snel een tweede druk komt. Wij zien er in ieder geval naar uit.