Westkapelle, woonoord achter de zeedijk.

Inleiding

In de blogs van vorig jaar heb je al kunnen lezen over een deel van ons veldwerk in de woonoorden van Zeeland, zoals die van Kruiningen , Serooskerke, Grijpskerke en Koudekerke. Hier ontbrak echter nog één woonoord dat wij die dag ook bezochten, namelijk Westkapelle.

Het woonoord ten tijden van de bewoning

Westkapelle is van september 1951 tot en met april 1960 door Molukkers bewoond geweest. In eerste instantie was het een Budjangkamp voor vrijgezellen.Later kwamen hier ook gezinnen bij, zoals de 16 PNMS gezinnen die oorspronkelijk in Woerden hadden gewoond, maar gedwongen werden te verhuizen. Het kamp had op het hoogtepunt ongeveer 230 bewoners. De PNMS ging uit van het standpunt dat de Nederlandse regering zorg moet dragen voor de Molukkers totdat zij terug kunnen keren naar een vrij (Zuid-)Molukken. Dat grote aandeel PNMS-gezinnen zorgde in 1956 voor sterk verzet tegen de Zelfzorgregeling, waardoor Molukse bewoners opeens zelf in hun onderhoud moesten voorzien. Wegens honger gingen 28 mannen het dorp in om voedsel te halen uit de winkels zonder te betalen. Daarna werd door de gemeente een avondklok werd ingesteld en in stand gehouden door het gewapende Harde Bijstand-detachement van de Rijkspolitie. De volgende dag toen enkele Molukkers uit Middelburg op het randje van de avondklok nog naar huis wilde en met de fiets tegen een agent op botste, werd er geschoten met scherp. Er waren negen gewonden en één iemand verloor zijn oog. Andere mannen werden gearresteerd, waarop de vrouwen het protest overnamen. Uiteindelijk zou echter de overheid aan het langste eind trekken en werden de PNMS-gezinnen verspreid over verschillende woonoorden (het boek Molukkers in Zeeland van Henk Smeets en Corzas Nanuruw geeft meer gedetailleerde informatie over het conflict).

Westkapelle nu

Van het kamp is helaas niets meer over. Een beeld gemaakt door Trinette Ledelay op de dijk herinnert aan het woonoord. Gemalen steen van de barakken is verwerkt in de sokkel. En het beeld bevat de tekst ‘Perdjalan kami membuat kerinduan ke Asai kami’ of te wel ‘Onze reis doet ons verlangen naar huis’. (vertaling Wandel APP no16)

Toen wij het beeld bezochten begon het gruis van de barakken jammer genoeg uit de sokkel te vallen, waarschijnlijk door vorstwerking (zie de lichte letters op de foto).

Als je bij het monument landinwaarts draait zie je de locatie van het kamp liggen.

De weilanden aan de linkerkant laten zien hoe afgelegen het kamp lag. De gebouwen links waren toen nog niet aanwezig en het kamp lag gescheiden van het dorp.

Van het kamp zelf is niets meer aanwezig er staat nu een grote winkel voor agrarische- en tuingereedschappen en machines. Er is niets meer te zien dat op de plek zelf herinnert aan het woonoord. Zelfs de vorm van het kamp kan niet meer afgeleidt worden uit de bestrating of de positie van de gebouwen.

Ten slotte

Ik was hier zelfs al een paar jaar geleden op fietsvakantie langsgekomen. Toen wist ik echter nog weinig van de Molukse geschiedenis in ons land. En wat je niet weet zie je niet. Dit laat zien dat veranderingen in het landschap in combinatie met gebrek aan kennis (in dit geval mijn eigen kennis) leidt tot plekken waar de historie vergeten wordt.

Hoe snel dit kan gaan blijkt uit het feit dat in 2006 nog een voorstelling plaatsvond in het kamp door de Molukse theatergroep Delta. In 2009 bij het verschijnen van het boek Molukkers in Zeeland wist men nog niet of de barakken behouden konden worden. En toen wij de plek in begin 2018 bezochten was er al helemaal niets meer van terug te vinden. De restanten van Molukse woonoorden zijn voor het overgrote deel in handen van particulieren en er wordt geen beleid gevoerd op het behoud van deze overblijfselen. Als er niets gebeurd is de kans groot dat dit deel van de Molukse geschiedenis voorgoed uit het Nederlandse landschap verdwijnt.