Balk / Harich 14-09-2022 – In september gaan Molukse oud-bewoners archeologisch onderzoek doen in het voormalige woonoord Kamp Wyldemerck bij Balk. Op 25 september is er van 12.00 uur tot 16.00 een open dag voor het publiek. Iedereen met interesse in de geschiedenis van Wyldemerck en haar bewoners is welkom om te komen kijken.
Het onderzoek vindt plaats in Kamp Wyldemerck bij Balk, in de gemeente Fryske Marren. Dit kamp was tussen 1954 en 1969 het enige islamitische Molukse woonoord van Nederland. In juni j.l. voerden de deelnemers, waaronder veel oud-bewoners en enkele mensen uit Balk, al een veldinspectie uit en ontdekten de oorspronkelijke locatie van de moskee (Zie ons eerdere persbericht met video). Kennis over deze plek was verloren gegaan. De moskee van Wyldemerck is van groot belang voor de Molukse geschiedenis, maar ook voor de Nederlandse, omdat het de eerste moskee was met een minaret.
Op het aankomende tweede veldwerk-weekend gaan we verder onderzoek doen naar het kamp. Het doel is om de locatie van de moskee en een aantal (woon)barakken nu definitief vast te stellen en te ontdekken wat er nog van rest. Deze sporen zullen archeologisch worden onderzocht en ingemeten met hulp van het Groningen Institute of Archaeology van de Rijksuniversiteit.
Het project ‘Wyldemerck, samen zoeken naar barakken in de bossen’ is het eerste participatieproject waarin Molukkers zelf archeologisch onderzoek doen naar hun voormalige woonoord. Volgens organisatoren marjolijn kok en Jobbe Wijnen markeert dit een omslag in het denken over archeologie en publiek in Nederland: “Voor nieuwe Nederlanders, zoals de Molukkers, heeft de reguliere archeologische monumentenzorg nauwelijks betekenis”, zegt Wijnen. “Er wordt immers zelden onderzoek gedaan naar sporen die voor hen relevant zijn. Staatsbosbeheer geeft met dit project een belangrijk signaal, want alle woonoorden staan daarmee in potentie op de kaart als archeologisch erfgoed, waar de Molukse gemeenschap wat over te vinden heeft.”
Op 25 september, van 12.00 tot 16.00 uur houden het project een Open Middag voor het publiek, waarbij we met name bewoners uit Balk en wijde omgeving van harte uitnodigen. De uitwisseling tussen oud bewoners en omwonenden vinden we belangrijk, omdat het verhaal van Wyldemerck een belangrijk stuk van de geschiedenis is van de Friese Meren. U kunt komen kijken bij de werkzaamheden en in gesprek te gaan met de deelnemers. Er worden rondleidingen gegeven langs de werkzaamheden.
Over Kamp Wyldemerck
Vanaf 1951 waren er in Nederland 90 woonoorden waar ongeveer 12.500 Molukkers, voornamelijk oud-KNIL militairen uit voormalig Nederlands-Indië, werden gehuisvest. Vaak gebeurde dit in voormalige werk- en concentratiekampen die al stamden uit de Tweede Wereldoorlog. Tussen 1954 en 1969 was ook bij Balk, Friesland zo’n woonoord gevestigd waar enkele honderden Molukkers bijna 15 jaar verbleven onder moeilijke omstandigheden. Het bijzondere aan Wyldemerck was dat dit kamp speciaal bestemd was voor islamitische Molukkers. In 1956 werd hier de tweede moskee in Nederland gebouwd, tevens de eerste moskee in Nederland met een minaret.
In 1969 vertrokken de bewoners (voornamelijk) naar Molukse wijken in Ridderkerk en Waalwijk en werden de barakken gesloopt of verkocht. Snel nam de natuur het terrein over en inmiddels is het kamp alleen nog archeologisch aanwezig in sporen in- en op de bodem. Oud-bewoners en hun familie zijn altijd blijven terugkeren naar de plek en hebben vaak goede relaties onderhouden met hun Friese vrienden in de omgeving van Balk.
Over het project Wyldemerck
Staatsbosbeheer is eigenaar van het bos Wyldemerck en koestert al jaren de wens om meer met de geschiedenis van het terrein te doen. Dit leidde begin 2022 tot de start van het project ‘Wyldemerck, samen zoeken naar barakken in de bossen’, dat gezien kan worden als één van de pilotprojecten archeologie participatie in het kader van het Programma Faro van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Het project is ontworpen door samenwerkingsverband Moluks Erfgoed (molukserfgoed.com) en wordt uitgevoerd met als partners Staatsbosbeheer, het Moluks Historisch Museum, de Stichting Vrienden van BOEi (penvoerder), de gemeente Fryske Marren, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de Rijksuniversiteit Groningen. Het Fonds voor Cultuurparticipatie verstrekte subsidie voor de uitvoering. Het programma wordt geleid door marjolijn kok* en Jobbe Wijnen. De bijeenkomsten vinden in 2022 plaats bij het Moluks Historisch Museum in Den Haag (Sophiahof) en tijdens enkele archeologische veldbezoeken in Wyldemerck zelf. We komen nog altijd graag in contact met oud-bewoners, hun familie, omwonenden in Harich/Balk en anderen die een relatie hebben tot het voormalig woonoord Wyldemerck en die we van harte uitnodigen om mee te doen. Herkent u zich in deze beschrijving, neem dan contact op met ons.
Moluks Erfgoed 