Een nieuwe tv-serie over de Molukkers in Nederland

Het kan je niet ontgaan dat 70 jaar Molukkers in Nederland aankwamen, zelfs niet als je daar niks van weet. Na het vol geprogrammeerde weekend van 21 maart waar de aankomst van de eerste boot herdacht werd, is de aandacht nog niet verstild. Na de aandacht van vele burgemeesters op lokaal en nationaal niveau door onder andere het ondertekenen van de brief voor meer erkenning van de Molukse medeburgers is er nu een tv-serie op nationaal niveau op prime-time. Vier woensdagen lang is tussen half 9 en half 10 s’avonds de serie te zien met de titel Molukkers in Nederland – 70 jaar op weg naar huis.

De serie is gemaakt door Coen Verbraak voor BNNVARA. Verbraak is zelf niet in beeld te zien. We horen hem vragen stellen maar de camera is gericht op de Molukse deelnemers die hun verhaal vertellen. De deelnemers zijn: Ron Habiboe, Pieter Anthony, Frieda Tomasoa, Ben Manusama, Non Aponno, Frans Palyama, Sam Pormes, Frits Sahertian, Johnny Manuhutu, Dinah Marijanan, Noes Solisa, Emerson Terinathe, en Simon Tahamata. In de eerste aflevering vertellen zij allen hun eigen verhaal of familiegeschiedenis over de aankomst in Nederland en het wonen in de woonoorden.
Het is duidelijk dat dit na 70 jaar zeker geen oude geschiedenis is en de emoties nog diep gevoeld worden. Er komt een beeld naar voren van een harde ontvangst die niet meer goedgemaakt wordt. Het gevoel van gevangen te zijn in een situatie waar je geen controle over hebt en tegelijkertijd ook echt gevangen te zitten in woonoorden met slagbomen en prikkeldraad.

Het trauma van de oud-KNILsoldaten in combinatie met slechte omstandigheden zorgt ervoor dat de kinderen streng en met fysiek geweld opgroeiden. Bij de een wat erger dan de ander, maar het is duidelijk dat als men er niet zelf onder leed men er wel getuige van was als het bij andere kinderen gebeurde. Daarnaast was er veel ziekte en een van de deelnemers vertelde dat al zijn zussen longaandoeningen hadden, waarschijnlijk opgelopen in de kampen met asbest in de behuizing. Die behuizing was ronduit erbarmelijk te noemen. En alhoewel ik natuurlijk al vele foto’s had gezien van de woonoorden en de verhalen had gelezen, vond ik de bewegende en ingekleurde beelden in deze serie van de binnenkanten van de barakken toch erg confronterend. Je ziet de vervallen staat van de muren en plafonds. Het sanitair is van een zeer slechte kwaliteit en ik snap wel dat men daar overdag al niet graag naar toeging, maar helemaal niet in het donker.
Ook de wat neutralere beelden van de aankomst en het transport naar de woonoorden die ingekleurd zijn geven een nieuwe dimensie aan het geheel. Het komt toch meer tot leven.

Wat de serie ook laat zien is dat de Nederlandse overheid niet echt zat te wachten op al die Molukkers en ook weinig aandacht aan hun welzijn besteedde. Het meest schrijnende is natuurlijk de opmerking van de burgemeester van Westkapelle die vindt dat de bewoners zich aanstellen nadat er op hun geschoten is. Hij bagatelliseert het politiegeweld en doet alsof er niet zoveel is gebeurd, terwijl er 9 gewonden zijn gevallen, waarvan één man permanent aan een oog blind is geworden. Het grote verdriet is vooral dat de KNIL-militairen trouw waren aan Nederland en het koningshuis, maar dat het bleek dat die trouw niet wederzijds was. Het was geen ontvangst van gelijkwaardigen het was een aankomst vol desillusies.

Ik denk dat de serie voor veel Nederlanders als een schok zal komen. Ik hoop wel dat men blijft kijken. Want ook al is het soms niet makkelijk om te zien. Het is wel iets waarvan we kennis moeten nemen om de situatie nu te begrijpen.